Soma katliamının yaşandığı günlere denk geldiği için pek fazla dikkat çekmeyen çok büyük bir sel felaketi Balkanlarda yaşandı. Bosna-Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan selden etkilenen ülkeler. Balkanlardaki sel, bir milyonun üzerinde kişiyi etkiledi, yıkım çok büyük.
1900 başlarından bu yana, bu bölgede yaşanmış en kötü felaket olarak tanımlanıyor. Son bilgiler 50 kişinin öldüğünü söylüyordu ve Türkiye’de Soma için yas ilan edildiği günlerde Balkanlar’da da yas ilan edildi.
Sel önüne gelen her şeyi sürüklemiş. Yüz binin üzerinde ev ve bina enkaza dönüşürken yine aynı sayıda evin ve 230 okul ile hastanenin de hasara uğradığı belirtiliyor.
Barınma, temiz su, gıda ve tıbbi malzeme en acil ihtiyaçlar olarak sıralanıyor.
Selde boğularak ölen çiftlik hayvanlarının açık ortamlarda çürümesinin ise ciddi salgın hastalıklara yol açabileceği bahsedilen tehlikeler arasında. Bu bölgeye özgü bir başka tehlike ise mayınlar. Sel sırasında 2000'in üzerinde toprak kayması olmuş. Kayan bu toprakların bir kısmı ise 1992-95 savaşı sırasında yaklaşık 120.000 mayının gömülü olduğu bölgelerde gerçekleşmiş. Bosna Mayın Hareket Merkezi başkanı, mayınların yerlerini belli eden işaret ve kara mayınlarının bir bölümünün sel sebebiyle yer değiştirmesinin hem bölgede yaşayanlar, hem de kurtarma ekibinde yer alan kişiler için bir tehdit oluşturduğunu söylüyor.
Şimdi bu felaketin ardından Balkanlara yardım kampanyaları düzenleniyor. Türkiye’de yardım eden ülkeler arasında. Tabii felaketler karşısında her türlü yardım ihtiyacı olanlara ulaştırılması gerekiyor.
Dört aylık yağış sadece kırk saat içinde yağmış ve 120 yıllık yağış raporları içinde buna benzer bir yağış miktarına rastlanmamış. Sellere ilişkin bu tarz verileri daha sık duymaya başladık. Daha geçtiğimiz şubat ayında İngiltere’de yaşanan sel felaketi için de iki yüzyıldır yaşanmayan büyüklükte olduğu söylenmişti. Evet sellerin sayısı ve şiddeti artıyor.
Aşağıdaki grafik de çok net bir biçimde gösteriyor. 1900-1950 arasında sellerin miktarında bir artış olmazken 1950’lerden ve özellikle 1990’lardan sonra hızlı bir artış görünüyor.
Bu artışın nedenini bilim tek bir şeye dayandırıyor: İklim değişikliği. İklim değişikliği sellerin hem sayısını hem de şiddetini arttırıyor. 1900 ile 2013 yılları arasında sel ve taşkınlardan 3,5 milyarın üzerinde insanın etkilendiği biliniyor. Gezegenin sıcaklığı artmaya devam ederse, örneğin sıcaklık 2 °C daha artarsa her yıl 27 milyon, 4°C daha artarsa 62 milyon ve 6°C artarsa ise 93 milyon insanın sel felaketiyle başa çıkmak zorunda kalacağı ifade ediliyor.
Eğer hükümetler iklim değişikliğini durdurmak için hemen ve radikal tedbirler almazlarsa anormal iklim olaylarının (sel, tayfun, kuraklık, hortum, sıcak hava dalgaları) her geçen gün sayısı ve şiddeti artacak. Doğal olarak bundan etkilenen insanların sayısı ve maddi kayıplar da artacak.
Felaketlerin sayısı artmaya devam ederse milli yas ilan edilmemiş gün kalmayacağı gibi yardım paketleri de koca bir denizde bir damla haline gelecek.
Fulya Uçanok
22 Mayıs 2014
